Hành tinh đôi Đông chí còn được gọi là “Hội ngộ của hai hành tinh lớn“, là một sự kiện thiên văn trong đó hai hành tinh lớn nhất của Hệ Mặt Trời, Sao Mộc (Jupiter) và Sao Thổ (Saturn), xuất hiện gần nhau trên bầu trời vào ngày Đông chí, 21/12/2020. Khi quan sát từ Trái Đất, hai hành tinh này dường như gần nhau đến mức họ cứ như đang chạm vào nhau, mặc dù thực tế là chúng vẫn cách nhau hàng trăm triệu dặm.
Hành tinh đôi Đông chí là hiện tượng gì
HÀNH TINH ĐÔI ĐÔNG CHÍ LÀ GÌ?
Hành tinh đôi Đông chí là hiện tượng thiên văn đặc biệt khi hai hành tinh lớn – Sao Thổ và Sao Mộc – gần nhau trong bầu trời đến mức có thể dễ dàng quan sát bằng kính viễn vọng. Vào ngày Đông chí 21/12/2020, hành tinh đôi này đã gặp nhau, tạo nên một sự kiện được rất nhiều người quan tâm và chia sẻ trên mạng xã hội. Google Doodle cũng đã dành sự chú ý đặc biệt đến sự kiện này, làm cho hiện tượng thiên văn này càng thêm nổi tiếng.
Phải chăng, sự đặc biệt của hành tinh đôi Đông chí nằm ở sự hiếm hoi của nó. Lần gần đây nhất hai hành tinh này xuất hiện cùng nhau trên bầu trời là vào năm 1623, cách đây gần 400 năm. Khi hai hành tinh này tiệm cận nhau chỉ với một góc lệch 0,1 độ, chúng tạo thành một điểm sáng nổi bật trên bầu trời, giống như một ngôi sao lấp lánh. Sự kiện này không chỉ thu hút sự quan tâm của công chúng mà còn là điểm nhấn cho cộng đồng thiên văn học trên toàn thế giới.
NGÀY HÀNH TINH ĐÔI ĐÔNG CHÍ CÓ Ý NGHĨA NHƯ THẾ NÀO?
Ngày hành tinh đôi Đông chí 21/12/2020 đã ghi dấu một sự kiện thiên văn đặc biệt khi sao Thổ và sao Mộc tiệm cận nhau đến mức gần nhất trong nhiều thập kỷ. Mặc dù hai hành tinh này thường xuất hiện cùng nhau trên bầu trời khoảng 20 năm một lần, nhưng khoảnh khắc của ngày 21/12 năm đó được coi là hiếm gặp nhất. Trong lần này, chúng chỉ cách nhau khoảng ⅕ đường kính của hệ Mặt Trăng.
Hiện tượng đại trùng tu mới chỉ xuất hiện 2 lần, lần đầu năm 1623
So sánh với lần trước đó vào năm 2000, hai hành tinh này đã có khoảng cách lớn hơn nhiều, tương đương hai chiều rộng Mặt Trăng. Lần tiếp theo mà hiện tượng này diễn ra có thể phải đợi tới khoảng 60 năm nữa, khiến cho việc chiêm ngưỡng hành tinh đôi Đông chí trở thành một trải nghiệm quý báu, đặc biệt cho những ai may mắn chứng kiến.
Sự háo hức và mong chờ của mọi người không chỉ bởi sự hiếm hoi của hiện tượng mà còn bởi sự kỳ diệu mà thiên nhiên đã tạo ra. Đối với nhiều người, việc quan sát hai hành tinh này thông qua kính hoặc ống nhòm có thể chỉ diễn ra một lần trong đời.
SỰ KIỆN NGÀY ĐÔNG CHÍ NĂM 2020
Ngày Đông chí 2020, rơi vào 21/12, không chỉ đánh dấu thời điểm Mặt trời ở vị trí thấp nhất trên bầu trời Bắc bán cầu, mà còn có một sự kiện thiên văn đặc biệt khác. Trong ngày này, sao Thổ và sao Mộc, hai hành tinh lớn trong hệ Mặt trời của chúng ta, đã tiệm cận nhau một cách ấn tượng, chỉ cách nhau khoảng 0,1 độ – tương đương một phần nhỏ chiều rộng của mặt trăng tròn. Google Doodle đã vinh danh sự kiện này trên trang chủ của mình. Tuy nhiên, điểm thú vị là dù chúng gần nhau trên bầu trời, thực tế chúng vẫn cách biệt khoảng 450 triệu dặm.
Hành tinh đôi Đông chí, hiện tượng chỉ diễn ra 60 năm một lần
Đối với những ai sống ở vĩ độ 23,5 độ Nam, ngày Đông chí cũng đánh dấu thời điểm họ nhìn thấy Mặt trời đứng thẳng trên đầu vào buổi trưa. Sau ngày này, Mặt Trời sẽ bắt đầu di chuyển về phía bắc.
Cần lưu ý là Ngày Đông Chí không phải là ngày Mặt Trời mọc muộn nhất hoặc lặn sớm nhất. Thực ra, những hiện tượng đó xảy ra khoảng hai tuần trước và sau Đông chí. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở quỹ đạo hình elip của Trái đất quanh Mặt trời, không phải là một đường tròn hoàn hảo.
Mùa đông ở Bắc bán cầu không phụ thuộc vào khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trời. Thực ra, chúng ta lại gần Mặt trời nhất vào tháng Giêng. Mùa đông được xác định bởi độ nghiêng của trục Trái đất.
Tóm lại, Đông chí 2020 không chỉ mang ý nghĩa của một ngày Đông chí thông thường mà còn là thời điểm thiên nhiên biểu diễn một sự kiện thiên văn kỳ diệu – hành tinh đôi Đông chí, một hiện tượng chỉ xuất hiện mỗi 60 năm một lần.
Ở VIỆT NAM CÓ QUAN SÁT ĐƯỢC HIỆN TƯỢNG HÀNH TINH ĐÔI ĐÔNG CHÍ?
Ở Việt Nam, một sự kiện thiên văn đặc biệt đã diễn ra vào ngày 21-12-2020, cùng với ngày Đông chí. Trang In-The-Sky.org thông báo rằng, từ 17h30 đến 19h30, người yêu thiên văn có cơ hội chứng kiến hiện tượng Hành tinh đôi Đông chí. Đây là một trong những khoảnh khắc thiên văn hiếm hoi và ấn tượng.
